در شمال غربی کوهبنان بربلندای تپه ای آرامگاهی قرار دارد که محل برگزاری مراسمات مذهبی و زیارت اهالی کوهبنان و شهرهای اطراف میباشد این مکان با توجه به خوش آب هوا بودن منطقه از اهمیت ویژه ای برخوردار میباشد و به عنوان یکی از مکانهای زیارتی و سیاحتی کوهبنان شمرده میشود بدین صورت که همه ساله در فصل گرم سال پذیرای میهمانان زیادی از شهرهای دور و نزدیک میباشد .
بله این امامزاده سیّده بیبی عصمت خاتون شهرستان کوهبنان میباشد و نسب شریف با ۱۴ واسطه به امام ششم، امام جعفر الصادق (ع) منتهی میشود که از قرار ذیل است:
«سیّده بیبی عصمه بنت جلالالدّین حیدر بن رکنالدّین محمّد بن علاءالدّین حسین بن علی بن فضل الله بن حسین بن علی بن احمد بن حسین بن محمّد ابی جعفر بن علی ابی الحسن بن عبیدالله بن احمد الشعرانی بن علیالعریضی بن امام جعفرالصادق (ع)
وی خاتونی فاضله، متدینه و عظیمالشأن بود. او دختر سیدجلالالدین حیدر عریضی از سادات بزرگوار یزد است که به زهد و تقوی آراسته بوده و خاندان او بالغ بر پانصد سال، زعامت و رهبری و نقابتِ سادات یزد، کرمان، شیراز و اصفهان را برعهده داشتهاند و جملگی از علما، فقها، نقباء، زهّاد، قضات و اهل خیّر بودهاند.
سیّده خاتون دارای سه خواهر و یک برادر به اسامی: محمّد علاءالملک، حوراء خاتون، عالی نسب و فاطمه بوده است. مادر آنها دختر قطبالدّین مجتبی حسینی عریضی یزدی است که از جمله مشاهیر سادات یزد بوده است. اکثر اجداد امامزاده سیّده عصمت خاتون در یزد دارای گنبد و بارگاه میباشند و به مجد و شرف و نقابت و ریاست مشهور و معروف هستند. طبق شجرهنامه و تعداد واسطههای آن میتوان گمان زد که وی در نیمه دوّم قرن هفتم هجری وفات کرده باشد. به احتمال قوی، او همسر فرزندِ امامزاده سیّد سلیمان شاه مدفون در کوهبنان است که پسرعموی همین سادات و از تبار امام جعفر صادق (ع) به شمار میرود.
منابع: نزههالعیون و نهایهالفنون: ۳۱، مزارات یزد: ۱۰۸-۱۰۷، مزارات کرمان ۲: ۲۰۹- ۲۰۸، تحقیق و تنظیم: مؤسسه دائرهالمعارف بقاع متبرکه- محمد مهدی فقیه محمدی جلالی بحرالعلوم، مشهد مقدس.
تاریخچه ساخت بنای امامزاده بی بی عصمت:
این بنا از گذشته دور به صورت مقبرهای به وسیلهی بنای کوچکی که دور از قبر قرار داشت، از سایر قبور متمایز بود و مورد توجه مردم قرار داشت. پس از سال ۱۳۴۲ هجری شمسی به علت شفای زنی معلول و به همت این بانوی شفا یافته بازسازی و مرمت شد و پس از آن باعث شد از اطراف و اکناف، مشتاقان و عاشقان هر روز و هر هفته گرد مزار مطهر جمع و از شمع وجود شریفش استفاده کنند.
تا قبل از سال ۱۳۵۶ شمسی وسعت بنای امروزی را نداشته است. از همین سال شخصی مومن و معتقد به اهل بیت به نام استاد حسین پور میرزایی اقدام به ساخت بنای امروزی نمود. وی با پشتکاری که داشته (در مدت ۲۴ سال) با نوآوریهای جالب و با هزینه افراد خیر و نیکو کار این مقبره را به شکل امروزی در آورده است.
او در مجاور امامزاده به همراه خانوادهاش زندگی میکرد. وی که ۲۵ سال از عمرش را صرف خدمت به حرم کرد سرانجام در سال ۱۳۸۱ دار فانی را وداع گفت. قبر او هم اکنون در داخل حرم قرار دارد. طرح و نقشه و سبک معماری این بنا در نوع خود بینظیر است. این بنا هنوز هم در دست ساخت و تکمیل است. این سبک معماری خود باعث جلب توجه عدهای از مردم شده که علاوه بر زیارت از معماری این بنا هم دیدن کنند به طوری که همیشه عده زیادی برای زیارت به این مکان میآیند.
زیربنای امامزاده و حرم مطهر ۷۵۰ متر مربع است که ضریح مطهر در وسط این بنا به شکل ضریحهای متداول امامزاده ها به ابعاد۳*۲ به صورت مشبک با طرحی که خود حاکی از خلاقیت و نوآوری است بسیار دیدنی و جالب است. مصالحی که در ساخت ضریح به کار رفته بر خلاف سایر ضریحها که معمولاً از چوب یا فلز ساخته میشوند، از سیمان و شن ساخته شده است و از نظر زیبایی وصفناپذیر است. این بنای زیبا از نظر معماری دارای سبک به خصوصی است. در جوانب ضریح شبستانهای متعددی برای اقامه نماز و روضهخوانی هیاتهای عزاداری و سخنرانی است.
شایان ذکر است که تمام کارهای ساختمانی اعم از طراحی نقشه، بتون ریزی، آجر چینی، پوشش سقف و ساخت پنجرههای سیمانی گنبد حاصل زحمات نام برده است. در ضلع غربی امامزاده ساختمانی مخصوص زوار و متولی وجود دارد. در چهار ضلع این امامزاده فضای سبزی پوشیده از اشجار دیده میشود که بر زیبایی آن افزوده است.
